Lân là khoáng chất rất phổ biến trong đất và có khoảng 50 đến 1500 mg lân/kg đất. Nhưng hầu hết lân ở dạng không có sẵn cho cây trồng. Hầu hết các loại phân lân đều cố định nhanh trong đất và chỉ một phần nhỏ được hấp thu. Lân là nguồn tài nguyên có hạn và sản xuất phân lân truyền thống cũng đi kèm với xói mòn và ô nhiễm môi trường. Do đó tăng cường khả năng hòa tan và tính sẵn có của lân trong đất là điều quan trọng để giải quyết cuộc khủng hoảng lân trên toàn thế giới.
Cây trồng thường tạo ra một lượng nhỏ axit hữu cơ để hòa tan lân từ đất trong điều kiện thiếu hụt phân lân. Các axit hữu cơ, bao gồm axit humic có thể ức chế sự kết tủa của các khoáng chất và lân, tăng cường hấp thu và lượng lân dễ tiêu cho cây. Các axit hữu cơ cũng đã được chứng minh là giải phóng lân tự do, khi chúng “thế chỗ” của phân lân trong các liên kết với kim loại.
Axit humic là gì? Vai trò của chúng đối với nông nghiệp
Axit humic là hợp chất hữu cơ quan trọng của đất mùn, than bùn, than đá, suối, hồ bị loạn dưỡng và nước biển. Nó được tạo ra bởi sự phân hủy các chất hữu cơ. Với sự phát triển của khoa học, axit humic nhân tạo có thể được sản xuất từ đường glucose, lá cây và rễ cây,…
Vai trò của hợp chất humic đối với nông nghiệp:
Chúng đóng vai trò quan trọng đối với độ màu mỡ, duy trì độ phì nhiêu của đất.
Axit humic tác động tích cực đến khả năng hòa tan phân lân, đáp ứng cho sự phát triển của cây trồng. Thậm chí, axit humic còn giải phóng lân tự do từ hợp chất không tan trong đất, cung cấp cho cây kể cả khi không có phân bón.
Axit humic cải thiện đáng kể các đặc tính đất như: cấu trúc, màu sắc, độ bền và khả năng giữ ẩm nhờ tăng hàm lượng chất hữu cơ. Cải thiện môi trường đất giúp cho sự phát triển của các nhóm vi sinh vật có ích trong đất, sự phát triển của bộ rễ cây.
Axit humic giúp bẻ gãy mối liên kết giữa các hợp chất, làm tăng khả năng trao đổi cation của đất, giữ chất dinh dưỡng giúp ngăn ngừa sự rửa trôi, tăng khả năng hấp thụ phân bón của cây trồng;
Axit humic giúp hạn chế tối đa sự rửa trôi khoáng dinh dưỡng trong đất do làm tăng lực kết dính của các phần tử nhỏ trong đất.
Cung cấp nhiều loại auxin (chất kích thích sinh trưởng) cho cây
Tăng sức đề kháng của cây với sâu bệnh và các điều kiện bất lợi như nóng, rét, hạn, úng, chua phèn…
Axit humic giúp phân giải hợp chất lân - kim loại trong đất
Bổ sung axit humic vào đất cùng với phân lân làm tăng đáng kể lượng phân lân hòa tan và làm chậm quá trình cố định lân. Sự hấp thụ lân và năng suất cây trồng tăng 25%, đặc biệt là trong thời gian dài sau khi bón phân.
Một nghiên cứu chi tiết bằng kính hiển vi điện tử cho thấy sự ăn mòn của các tinh thể phân bón lân - sắt (FePO4) bởi hợp chất humic. Sự hòa tan lân kết tủa thành lân dễ tiêu bởi các chất humic là sự kết hợp của các cơ chế hóa lý và sinh học. Cơ chế này chủ yếu liên quan đến tính ăn mòn của axit, do đó làm suy yếu các liên kết trong hợp chất lân - kim loại. Polyphenol trong axit humic có hoạt tính oxy hóa khử cao làm biến đổi tính chất của các kết tủa với phân lân.
Các bức ảnh so sánh về quá trình sinh trưởng của cây con trong quá trình canh tác 25 ngày của cây ngô trên đất mùn (chứa lân không tan FePO4), cho thấy rằng cả sinh khối thực vật cao hơn đáng kể sau khi bổ sung axit humic so với các không bổ sung. Tỷ lệ trọng lượng chồi trên rễ là 3.18; 3.63; 3.11 khi bổ sung axit humic được sản xuất từ glucose, thân cây ngô và rễ cây. Trong khi tỷ lệ chồi trên rễ là 2.32 ở cây không bổ sung axit humic.
Độ ẩm cũng tăng nhẹ với giá trị cao nhất là 90,6% ở thân và 84,5% ở rễ khi bổ sung axit humic. Vậy, axit humic giúp tích lũy nhiều chất dinh dưỡng và nước hơn trong giai đoạn sinh trưởng sớm (25 ngày) của cây ngô.
Bổ sung axit humic cho đất như thế nào?
Axit humic là một thành phần của chất mùn hữu cơ, được tích tụ trong đất do tàn dư thực vật. Bởi thế chúng sẽ được hình thành tự nhiên trong đất được canh tác hợp lý.
Ví dụ như: luân phiên mùa vụ, bón phân cân bằng, trồng các loại cây họ đậu. Sử dụng loại phân xanh, phân trộn, chất hữu cơ… để bón cho cây trồng.
Tuy nhiên các biện pháp tạo chất mùn như vậy diễn ra rất chậm và có thể tốn nhiều thời gian, chi phí. Đối với đất đã thoái hóa, cần bón chế phẩm axit humic thương mại để cải tạo trong thời gian ngắn nhất đảm bảo cho canh tác.
Đối tượng và thời gian sử dụng axit humic
Sử dụng cho tất cả các loại cây trồng, đặc biệt tốt lúa, cây ăn quả, cây công nghiệp (cà phê, hồ tiêu, điều, cam quýt...).
Sử dụng khi cây bị còi cọc, kém phát triển, ngộ độc thuốc bảo vệ thực vật, ngộ độc dinh dưỡng (bón quá nhiều phân bón), cây trồng bị tổn thương hoặc bị ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt (rét hoặc hạn hán).
Kết hợp với các loại dinh dưỡng khác (đạm, lân, kali, trung vi lượng) để bón thúc cho các loại cây trồng thời kỳ phát triển thân, lá, đẻ nhánh, vươn lóng.
Kết luận
Sử dụng axit humic giúp cải thiện hiệu quả sử dụng lân. Axit humic tác động tích cực đến khả năng hòa tan lân, đáp ứng cho sự phát triển của cây trồng, kể cả khi không bón phân lân.
