1. Tác hại của ngộ độc vi lượng Bo đối với cây trồng
Nguyên tố vi lượng Bo thường được tìm thấy ở nồng độ cao ở các vùng nông nghiệp khô hạn, đất hoặc nước tưới bị nhiễm mặn. Nước thải đô thị được sử dụng để tưới tiêu cũng là những nguồn giàu Bo trong hệ thống nông nghiệp. Bón dinh dưỡng Bo dư thừa sẽ gây ngộ độc cho cây trồng.
Hàm lượng Bo cao trong đất hoặc nước tưới ngăn cản sự phát triển của cây trồng, đặc biệt là trong điều kiện thiếu nước. Trong những năm gần đây, độc tính Bo ngày càng được quan tâm vì tình trạng nước nhiễm mặn và thiếu nước ngày càng trầm trọng.
Kết quả cho thấy vi lượng Bo cao làm giảm khối lượng, năng suất quả và hàm lượng diệp lục.
Hàm lượng canxi, lân, kẽm, mangan, sắt và kali trong lá của cây trồng ngộ độc vi lượng Bo thấp hơn đáng kể so với ở cây bình thường.
Năng suất của cà chua cũng như các loại cây trồng khác bị giảm khi nồng độ vi lượng Boron trong thực vật cao.
Độc tính Bo gây ra các tác động sinh lý tiêu cực bao gồm giảm sự phân chia tế bào và giảm sự phát triển của chồi, rễ.
2. Các triệu chứng thường thấy khi ngộ độc Bo
Dấu hiệu đầu tiên của ngộ độc Bo là các đốm úa vàng xen giữa màu vàng - xanh, phát triển đầu tiên trên các lá già nhất và tiến triển đến lá non nhất.
Hiện tượng ngộ độc Bo gồm các triệu chứng phổ biến như: các đốm sậm màu trên rìa lá mà kết hợp thành khối, cuối cùng dẫn đến tình trạng hoại tử rìa lá ở nhiều trường hợp. Ngộ độc Bo thường xảy ra sau khi bón phân Bo quá mức.
3. Phân lân giúp giảm ngộ độc Bo ở cây trồng
Các tác hại của ngộ độc phân bón vi lượng Bo có thể giảm được thông qua các biện pháp: lọc rửa vùng rễ bằng cách tưới nhiều nước, nâng cao pH đất bằng bón vôi amoni/nitrat. Bổ sung phân bón Canxi trong nước tưới có thể làm giảm sự tích tụ Bo trong thực vật.
Bón nhiều vi lượng Bo làm tăng hàm lượng Boron và giảm hàm lượng lân trong cây nhưng bón bổ sung lân làm giảm hàm lượng Bo và tăng hàm lượng lân. Bo gây hại đối với cây trồng nghiêm trọng hơn trong điều kiện thiếu lân. Việc bón lân có tác dụng làm giảm bớt độc tính của Bo.
Một khảo sát về ảnh hưởng của phân lân giúp giảm ngộ độc Bo ở cây trồng có kết quả như sau: dung dịch dinh dưỡng chứa Bo nồng độ cao và cung cấp hàm lượng lân vừa đủ làm tăng nồng độ các chất dinh dưỡng trong mô. Bổ sung lân khi cây thừa Bo cũng giúp tăng lượng chất khô của cây, năng suất trái và nồng độ diệp lục.
Những kết quả này chỉ ra rằng bổ sung lân có thể giảm thiểu tác động bất lợi của ngộ độc Bo đối với năng suất và sự phát triển của quả ở cây trồng bằng cách điều chỉnh sự hấp thu các chất dinh dưỡng thiết yếu và hoạt động của một số enzym chống oxy hóa quan trọng.
Các nghiên cứu đã báo cáo rằng nồng độ vi lượng Bo cao thúc đẩy quá trình oxy hóa gây ảnh hưởng tiêu cực đến cấu trúc di truyền và quá trình sinh hóa gây hại ở cây trồng. Các phản ứng chống oxy hóa thông qua hệ thống enzym chống oxy hóa có thể làm giảm thiệt hại do độc tính Bo ở một số thực vật. Để bảo vệ chống lại stress oxy hóa, tế bào thực vật chứa các enzym chống oxy hóa như superoxide dismutase (SOD) và peroxidase (POD). Các enzyme này khử các chất tự do gây hại thành dạng ít gây hại hơn.
4. Kết luận
Trong điều kiện biến đổi khí hậu (đất và nước nhiễm mặn; tình trạng thiếu nước ngày càng tăng) và ô nhiễm môi trường (nước thải từ khu đô thị giàu Boron) làm cho tình trạng Bo ngày càng nghiêm trọng và ảnh hưởng đến năng suất cây trồng. Cung cấp lân đầy đủ cho cây trồng, lọc rửa vùng rễ bằng cách tưới nhiều nước, nâng cao pH đất, bổ sung phân bón canxi là những giải pháp cơ bản giảm thiểu ngộ độc Bo.
